Maraş’ta 6 Şubat’ta gerçekleşen depremlerle on ilde büyük bir yıkım yaşandı. Deprem sonrası, uzmanların “Deprem öldürmez, bina öldürür” diyerek ısrar ettikleri mühendislik ve mimarlık desteğine talep arttı.
Türkiye Kahramanmaraş, Hatay, Adıyaman, Şanlıurfa, Gaziantep, Diyarbakır, Osmaniye, Kilis, Adana ve Malatya’da büyük yıkıma yol açan 7.7 ve 7.6 büyüklüğündeki depremle geçtiğimiz haftaya başladı. Yaşanan iki depremin etkisi on ili enkaza dönüştürdü, 30 bini aşkın kişinin yaşamını yitirmesine yol açtı.
Uzmanların yıllardır üzerinde durduğu mühendislik ve mimarlık desteğine olan talepte, depremden etkilenmeyen kentlerde artış yaşandı.
Evlerinin ve işyerlerinin deprem riski taşıyıp taşımadığını öğrenmek isteyen yurttaşlar, bulundukları kentlerde belediyelere, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı İl Müdürlüklerine ve Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği’ne (TMMOB) bağlı İnşaat Mühendisleri Odası’na (İMO) başvurularda bulundu.
Binalarının depreme karşı güvenilirliğini öğrenmek isteyen yurttaşların sayısında deprem sonrasında ciddi bir artış olduğunu belirten İnşaat Mühendisleri Odası Bursa Şube Başkanı Ülkü Küçükkayalar, hem bireysel anlamda hem de oda anlamında telefonlarının susmadığını söyledi.
Küçükkayalar, “Maalesef insanımız şu anda ruhsatlı binasına bile güvenemediği için mevcut binaların kontrolüne ihtiyaç duyuyor ve bu kontrol mümkün. İnceleme kabul edilirse yapıdan karot alınıyor, donatıların röntgeni çekiliyor ve sonunda kesinlikle bu alanda yetkin bir inşaat mühendisinin raporunu hazırlamasına kalıyor iş” dedi.
Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın sitesinde yer alan lisanslı kuruluşların, bakanlığın akreditasyon verdiği kuruluşlar olduğunu söyleyen Küçükkayalar, bu kuruluşlar tarafından yapılan incelemelerde bina hakkında alınan sonuç eğer ‘riskli’ ise binanın yıkımının idarenin sorumluluğunda olduğunu dile getirdi.
Bursa’da sadece 9 lisanslı kuruluş var
Riskli bina tespitinin bakanlığın akredite ettiği kuruluşlar tarafından yürütüldüğünü, Bursa içerisinde ise bu anlamda sadece 9 kuruluşun bulunduğunu söyleyen İMO Bursa Şubesi Genel Sekreteri Bedirhan Karagöz, bu kuruluşların yarısının test laboratuvarı yarısının da mühendislik firmaları olduğunu söyledi.
Lisanslı kuruluşların incelemesinin daha düz bir analiz olduğunu, sadece taşıyıcı elemanlardan karot numuneleri ve donatı röntgeni alındıktan sonra ‘risklidir’ ya da ‘değildir’ diyerek sonuçlandığını belirten Karagöz, “Bunlar kentsel dönüşüm yasası ile yapıldığı için genellikle riskli çıkmaya meyilli testler” dedi.
İMO Bursa Şubesi yöneticileri ‘riskli’ kararı alınan yapıların iki ay içinde boşaltılarak, yıkılması ve kentsel dönüşüm kapsamına alınmasının yurttaşların bu testlerden kaçınmasına yol açtığını belirterek, riskli bina analizi için ikinci bir yöntem olarak da özel mühendislik firmaları olduğuna dikkat çekti.
İkinci bir inceleme yolu olarak gösterilen ve daha kapsamlı olan performans analizini Karagöz şöyle anlattı:
“Yapının aynı zamanda zeminine, taşıyıcı elemanlarına, malzemesine, işçiliğine, projelerine topyekün bakılıyor. Projesi varsa projesi üzerinden yoksa rölövesi çıkartılıyor, statik proje tekrar modelleniyor, bu modelin üzerine numunelerden alınan deney sonuçları işleniyor ve bir deprem modeli uygulanıyor.
Burada yapının hareketine göre de performans analizi yapılıyor. Bu analizde sadece ‘risklidir’ ya da ‘risksizdir’ değil, üç farklı sonuç çıkıyor: Bir ‘Yapı depreme karşı dirençlidir”, iki ‘Yapı depreme karşı dirençli değildir, güçlendirilebilir’, üç ‘Yapı depreme karşı dirençli değildir, güçlendirilemez’.”
Yetkin inşaat mühendisi olması ve oda onayı dikkat çekiyor
Serbest İnşaat Mühendisi (SİM) ve İşyeri Tescil Belgesi (İTB) sahibi tüm inşaat mühendislerinin bu incelemeyi yapabildiğini belirten Karagöz, burada da yetkinliğin ön plana çıktığını, her inşaat mühendisinin bu incelemeyi yapabilecek nitelikte olmadığını da ifade etti. Şu an kendilerine başvuran yurttaşlara, İnşaat Mühendisleri Odası’nın internet sayfasında SİM ve İTB sahibi inşaat mühendislerinin listesinin mevcut olduğunu söylediklerini belirten Karagöz, nitelik anlamında yurttaşların yaşayacağı sorunun önüne geçebilmek için mühendislik hizmetinde oda onayına başvurmalarını önerdi. İMO yönetimi olarak SİM ve İTB sahibi inşaat mühendislerince yapılan performans analizini titizlikle inceleyeceklerini ifade eden Karagöz, meslektaşlarının da bu konuda daha temkinli ve titiz olacaklarını söyledi.
Karagöz, “Deprem sonrasında binalarının risk değerlendirmesini isteyen yurttaş sayısında artış yaşanıyor. Bu konuda İMO Bursa Şubesi olarak Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüğü ve belediyelerle de işbirliği içerisinde çalışmalar yürütüyoruz” diyerek İMO Bursa Şubesi olarak ilerleyen süreç için hazırlık yaptıklarını belirtti.
Ülkü Küçükkayalar da İMO Bursa Şubesi olarak bundan sonrası için neler yapılabileceği konusunda çalışmalar yürüttüklerini, yurttaşlara bu konuda yol gösterici modeller oluşturacaklarını ve önümüzdeki birkaç gün içinde bunu da kamuoyuyla paylaşacaklarını ifade etti.
Deprem risk analizi maliyeti 25 – 30 binlere kadar çıkıyor
BursaMuhalif Gazetesi olarak Bursa’da bina deprem testi yapan firmalarla gerçekleştirdiğimiz görüşmelerde bilgi amaçlı hızlı şekilde hasar tespitinin maliyeti 2 bin liradan başlıyor. 10 katı ve toplam alanı 1.500 metrekareyi geçmeyen binalar için orta derece bir incelemenin maliyeti 10 – 15 bin lira, ayrıntılı bir performans analizinin maliyeti de 25 – 30 bin liraya kadar çıkıyor. Binanın ek özellikleri ve yapılabilecek ek işlemlerle bu maliyet 100 bin liraya kadar yükseliyor
