NewsLabTurkey, Türkiye’de iklim haberciliğine dair araştırmasında Evrensel, Bianet, T24 ve Medyascopetv’nin iklim krizini daha kapsamlı ele aldıkları ve özgün içerikler ürettikleri belirtildi.
Fotoğraf: Metin Taşkıran/Evrensel
Dr. Sarphan Uzunoğlu ve Hazal Sena Karaca, “Haber Medyasında İklim Krizi” raporunu newslabtukey’de yayımladı. Araştırmada Bianet, Cumhuriyet, Evrensel, GZT, Habertürk, Hürriyet, Medyascope, Sabah, Sözcü, T24 ve Yeni Şafak’ın çevrimiçi haber sitelerinde 1 Temmuz 2021 ve 5 Kasım 2021 tarihleri arasında yayınlanan ve iklim krizini konu alan haber ve köşe yazılarını incelendi.
Bianet, Evrensel, T24 ve Medyascopetv’nin iklim krizini daha kapsamlı ele aldıkları ve daha özgün içerikler ürettikleri değerlendirmesi yapıldı. İklim krizi haberlerine çözüm/çözümleri en çok dahil eden gazeteler Bianet ve Evrensel oldu.
Haberlerde görüşlerine en çok yer verilenler bilim insanları/uzmanlar, siyasetçiler ve uluslararası organizasyonların temsilcileri olurken, Evrensel ve Bianet dışındaki platformların aktivist ve STK’lerin görüşlerine yeteri kadar yer vermedikleri görüldü. Araştırmaya göre felaket temasını en çok kullanan gazeteler ise Hürriyet ve Habertürk oldu.
1021 haberin sorumluluk, ekonomi, insan ilgisi, ahlakilik ve çatışma çerçeveleri bağlamında incelediklerini belirten Dr. Sarphan Uzunoğlu Uzunoğlu ve Hazal Sena Karaca’nın raporundaki tespitlerinden öne çıkanlar şöyle:
MEDYA İKLİM KRİZİNE NE KADAR YER AYIRDI?
1 Temmuz 2021 ve 5 Kasım 2021 tarihleri arasında iklim krizine dair en fazla haberin görüldüğü gazeteler sırasıyla Hürriyet (177), T24 (128) ve Bianet (127) oldu.
İKLİM KRİZİ HABERLERİ ORMAN YANGINLARI VE SELLER DÖNEMİNDE YOĞUNLAŞTI
İklim krizi haberlerinin sayısındaki ilk belirgin artış, Türkiye’nin orman yangınları, seller ve kuraklıkla boğuştuğu dönemi kapsadı. 28 Temmuz 2021’de Antalya’nın Manavgat ilçesinde başlayan ve sonrasında ülkenin farklı yerlerine yayılan orman yangınları ve Batı Karadeniz’de meydana gelen sellerin etkisiyle medyanın gündemine girmeyi başaran iklim krizinin, felaketlerin ardından hızlıca gündem dışı kalması da araştırmaların dikkat çekici bulguları arasında yer alıyor. Reklam
EVRENSEL, AKTİVİSTLERİN GÖRÜŞLERİNE EN ÇOK YER VEREN GAZETE OLDU
İncelenen haberlerde görüşlerine en çok yer verilenler bilim insanları/uzmanlar (286), siyasetçiler (231) ve uluslararası organizasyonlar ile onların temsilcileri (139) oldu. Görüşüne başvurulan veya atıfta bulunulanlar arasında aktivist ve STK’lerin oranının oldukça düşük oldu. Aktivistlerin ve STK’lerin iklim krizine ilişkin görüş ve eylemlerine en çok yer veren gazeteler Evrensel, Bianet ve Cumhuriyet oldu. Yeni Şafak ve Sabah tarafından neredeyse hiç görülmedikleri kaydedildi.
İKLİM KRİZİ HABERLERİNİN ANLATTIKLARI, ANLATMADIKLARI
Türkiye medyasının iklim krizini haberleştirirken en çok kullandığı çerçevelerin sorumluluk (%48.5) ve ekonomik sonuçlar (%24.5) çerçeveleri olduğu, ahlakilik çerçevesinin ise çok fazla tercih edilmediği görüldü.
İKLİM KRİZİNE İLİŞKİN SORUMLULUK EN ÇOK HÜKÜMETLERE ATFEDİLDİ
Bir meseleye veya probleme neden olma veya çözme sorumluluğunu hükümete, bir bireye veya gruba atayan sorumluluk çerçeveleri, Sabah Gazetesi dışında bütün gazetelerin iklim krizi haberlerinde en sık beliren çerçeve olarak öne çıktı. Sorumluluk çerçevelerine en çok rastlanılan gazeteler ise Evrensel (%72), Bianet (%56) ve T24 (%56) oldu.
İklim krizine ilişkin sorumluluğun en çok hükümetlere atfedildiği görüldü. (%56.7) Muhalif olarak tanımlanan gazetelerin hükümetin yaptığı yanlışlara, atılması gereken adımlara, sermaye-iktidar ilişkilerine dikkat çektiği görüldü. Hükümete yakın gazetelerden Sabah ve Yeni Şafak ise Türkiye’nin iklim kriziyle mücadelede lider ülke olma potansiyelini, hükümet tarafından ortaya konan eylem ve politikaların ekolojik, siyasi ve ekonomik kazanımlarını öne çıkardı.
SEKTÖREL SORUMLULUK ÇERÇEVESİ
İklim krizinin çözümünde en az sorumluluk atfedilen aktörler uluslararası organizasyonlar. Özel sektöre atfedilen sorumlulukların ise olması gereken düzeyde olmadığı görüldü. İş/finans dünyasının sorumluluklarına vurgu yapan sektörel sorumluluk çerçevelerini en çok kullanan gazeteler Evrensel ve Bianet olurken; Sabah, Yeni Şafak ve Sözcü’nün haberlerinde sektörel sorumluluğun dışarıda bırakılması dikkat çekti.
Konuları bireyler, gruplar, kurumlar, bölgeler veya ülkeler için doğuracağı maddi yararlar veya maliyetler bakımından anlatan bu çerçeveleri en az kullanan gazeteler sırasıyla GZT (%9), Bianet (%13.4) ve Evrensel (%13.4) oldu. Araştırma kapsamında bir olayın, konunun ya da problemin sunumunda insan yaşamına dair hikâyeleri ve duygusallığı öne çıkaran, “insan ilgisi” çerçevesini en çok kullanan gazetenin ise Habertürk olduğu görüldü.
HABERE ÇÖZÜMLERİ EN ÇOK DAHİL EDEN GAZETELER: BİANET VE EVRENSEL
Araştırmaya göre felaket temasını en çok kullanan gazeteler olan Hürriyet ve Habertürk’ün, iklim krizine dair farkındalığı arttırmada oldukça önemli görülen “çözümlere” daha az yer ayırması da çalışmanın önemli bulgularından. Şekil 8’de görüldüğü üzere, habere çözüm/çözümleri en çok dahil eden gazeteler ise Bianet ve Evrensel oldu.
Raporun sonuç bölümünde iklim krizinin kendine yeterince yer bulabildiğini, bulabilse dahi toplumsal bir farkındalık ve politika yapıcılar üzerinde baskı yaratacak düzeyde gündemde kalabildiğini söylemeni güç olduğu belirtilerek “Çevre ve iklim haberciliği arasında bir ayrımın henüz olmaması, editoryal politikaların eksikliği, iklim krizini olması gerektiği şekilde aktaracak ve haberleştirecek eğitimli gazetecilerin bulunmaması, haber odalarının bütçe ve kaynak sıkıntıları, mevcut politik gündemin yoğunluğu iklim krizinin yeteri kadar ve olması gerektiği gibi haberleştirilememesinde oldukça belirleyici” denildi. Reklam
Araştırmada öne çıkan diğer sonuçlar ise şu şekilde sıralandı:
- *Araştırma kapsamında incelediğimiz iklim krizi haberlerinde en sık görülen çerçeveler, bir meseleye veya probleme neden olma veya çözme sorumluluğunu hükümete, bir bireye veya gruba atayan sorumluluk çerçeveleriydi. Sorumluluk çerçevelerini, iklim krizini maddi kazançlar veya maliyetler bakımından ele alan ekonomik sonuçlar çerçeveleri izliyor.
- *Araştırmanın sonuçlarına göre, alanda uzmanlaşmış gazetecilerin olmayışı, bütçe ve kaynak sıkıntıları, ilgili kurum/kişi ve verilere ulaşma noktasındaki zorluklar iklim krizi haberlerinin hem niceliğini hem de niteliğini etkileyen problemlerin başında geliyor.
- *Yaygın medyada ise bu problemlere ek olarak sayabileceğimiz sansür-otosansür mekanizmaları ve medya kuruluşlarının enerji alanındaki yatırımları, şirketlerin ve hükümetin sorumluluğun arka plana itilmesi sonucunu doğuruyor.
- *Okur-izleyici bağlamında değerlendirdiğimizde ise, görsel-işitsel içeriklerin sınırlı oranda kullanılması, karmaşıklığın basit bir şekilde aktarılamaması ve insan hikâyelerinin kullanılmaması iklim krizi haberlerine olan ilgiyi azaltan ve medyanın okur-izleyiciyle etkileşime girerek farkındalık yaratmasının önünü tıkayan unsurlar arasında yer alıyor.”
- KAYNAK : https://www.evrensel.net/haber/452118/newslabturkey-haber-medyasinda-iklim-krizi-haberciligi-raporunu-yayimladi
- HABER : BÜLENT ÖZGEN
